Fifth Industrial Revolution
۲.۶. انتظارات
نمیتوان تصور کرد که انقلاب صنعتی پنجم به یک اختراع خاص محدود شود تا ماهیت آن مشخص گردد. با این حال، پیشبینیهای متعددی توسط برخی متخصصان و کارشناسان وجود دارد که بر اساس واقعیت انقلابهای پیشین شکل گرفتهاند. ما معقولترین و رایجترین این پیشبینیها را به صورت زیر خلاصه میکنیم:
۲.۶.۱. انتظار میرود انقلاب صنعتی پنجم در مورد اعتماد و ارزشها باشد.
تغییرات بزرگ و پیچیدهای که ناشی از توسعه سریع فناوری هستند، چالشهای اخلاقی متعددی را ایجاد میکنند، از جمله مسائل مربوط به حریم خصوصی دادهها و اعتماد، زیرا دادهها میتوانند به نفع برخی طرفها دستکاری شوند؛ موضوعی که در مجمع جهانی اقتصاد در داووس در اوایل سال جاری مطرح و بررسی شد (World Economic Forum, 2016).
برخی اصطلاحات منفی برای بیان این مشکلات مطرح شدهاند، از جمله کاهش اعتماد، بحران اعتماد، و از دست رفتن اطمینان به فناوری. نمونه بارز این مسئله، رسوایی نقض حریم خصوصی در فیسبوک است که دادههای ۵۰ میلیون کاربر برای منافع Cambridge Analytica در جریان انتخابات ریاست جمهوری آمریکا درز کرد و این یک چالش آشکار برای حرفه اخلاق و اعتماد کاربران بود.
همچنین نکات دیگری وجود دارد که به جنبههای اخلاقی و ارزشها مربوط میشود، مانند دستکاری ژنوم انسان از طریق نوآوریهای زیستشناسی (علم مهندسی ژنتیک و ژنتیک)، که مشابه حرکت ننگین جنبش اوژنیک چین در اوایل قرن بیستم است، جایی که آزمایشها ابتدا روی ژنوم حیوانات و سپس روی انسان انجام شد.
علاوه بر این، مسائل اخلاقی ناشی از استفاده از هوش مصنوعی به جای انسان در برخی حوزهها، که انتظار میرود در سالهای آینده گسترش یابد، یک چالش جدی محسوب میشود. مثال اخیر، اعتراضات مربوط به تصادفات خودروهای خودران و سؤال درباره مسئولیت در هنگام بروز حادثه است که اهمیت این مسئله را نشان میدهد.
با توجه به تمامی این چالشهای اخلاقی و بسیاری دیگر، به ویژه در زمینه برابری و مسئولیت اجتماعی ناشی از استفاده بیش از حد از فناوری دیجیتال، شکی نیست که نیاز به راهحلها و چارچوبهای جهانی یا شاید یک «قرارداد اجتماعی دیجیتال جدید» داریم تا سیستم اخلاقی که در طول زمان شکل گرفته و انسان را از سایر موجودات متمایز کرده، حفظ شود. منطقی است که جهتگیری انقلاب صنعتی بعدی نیز به این سمت باشد تا قانون بنیادی خدمترسان به انسان و تحقق عدالت و رفاه او در هر توسعه فناورانهای که دنبال میکند، تثبیت شود.
۲.۶.۲. انتظار دوم از انقلاب صنعتی پنجم: انقلاب هوش مصنوعی
این پیشبینی توسط چندین پژوهشگر مطرح شده است که سرپرستی آن را پروفسور جورج میر (George Muir) در مقاله خود با عنوان Artificial Intelligence / The Fifth Industrial Revolution بر عهده داشت (Muir, G. 2018). میر انتظار داشت که استفاده از هوش مصنوعی و رباتیک وضعیت اجتماعی و اقتصادی تمام بشریت را تغییر دهد و نحوه کار کردن ما را متحول کند. به گونهای که برخی شغلهای معمول ناپدید شوند.
او همچنین پیشبینی میکند که هوش مصنوعی طی پنج سال آینده بیش از ۵۰ درصد از وظایف فعلی ما را جایگزین خواهد کرد. بدون شک، هوش مصنوعی از مدتها قبل در بسیاری از جنبههای زندگی ما حضور داشته و بیش از نیم قرن است که توسعه یافته است. با این حال، تحول اساسی و مورد انتظار هوش مصنوعی در انقلاب صنعتی پنجم این است که وظایف انسانها به دست ماشینهایی سپرده شود که بتوانند فکر کنند، یاد بگیرند، ارزیابی کنند و به طور مستقل بدون هیچ مداخله انسانی تصمیمگیری کنند.
اما به دلیل توسعه منطقی استفاده از این فناوری این تحول یک مشکل جدی ایجاد خواهد کرد که پیشتر سوژه غنی فیلمهای علمی–تخیلی بوده، اما به زودی به واقعیت تبدیل خواهد شد. این مشکل این است که این ماشینها تبدیل به یک گزینه میشوند، نه یک ابزار صرف! سؤالات اساسی مطرح میشود: چه کسی مسئول اعمال آنها خواهد بود و چه کنترلها و چارچوبهایی رفتار آنها را هدایت خواهد کرد؟
۲.۶.۳. انقلاب نجات سیاره
این پیشبینی، سومین انتظار در سلسله انتظاراتی است که بررسی میکنیم. مجمع جهانی اقتصاد نیز این موضوع را تحت شعار «انقلاب صنعتی پنجم، انقلابی برای نجات سیاره» مطرح کرده است.
مارک بنیوف، مؤسس شرکت Salesforce و هممدیر اجرایی مجمع جهانی اقتصاد بر این باور است که با افزایش آگاهی از این که دیر یا زود منابع ما تمام خواهند شد و تنها فناوری میتواند جایگزینی برای آنها فراهم کند، پایداری اهمیت بیشتری پیدا میکند (World Economic Forum, 2019).
به این موضوع، کاهش منابع طبیعی، آلودگی محیط زیست و گرمایش جهانی نیز اضافه میشود که منجر به افزایش دما و تغییر اکوسیستمهای ما شده است.
۲.۶.۴. انقلاب صنعتی پنجم، انقلاب نانو فناوری
تحت این عنوان، بسیاری از کاربران این فناوری و کسانی که به تواناییهای آن باور دارند، انتظار داشتند که نانو فناوری انقلاب بعدی باشد، از جمله دکتر ناصر عفیفی که کتابی با همین عنوان نوشته است. او در این کتاب میگوید که سی سال پیش، به محض اینکه دانشمندان ابزارهای مناسب، مانند میکروسکوپ تونلزنی (STM) و میکروسکوپ نیروی اتمی (AFM) که قادر به دید بسیار ریز میکروسکوپی بودند، در اختیار داشتند، عصر نانو فناوری متولد شد.
با استفاده از این تکنیکها، دانشمندان قادر شدند اتمها و مولکولهای منفرد را کنترل کنند که این پیشرفت در نانو فناوری، فوقالعاده و شگفتانگیز بود. دانشمندان و مهندسان امروز توانستهاند راههای متنوعی برای تولید مواد موسوم به نانومواد پیدا کنند که پیش از این وجود نداشتند؛ با استفاده از ویژگیها و خواص اتمها و مولکولهای منفرد که با ماده اصلی جدا شده متفاوت است و ترکیب آنها با مواد دیگر در نسبتهای مختلف، مواد جدیدی با خواص متفاوت مانند قدرتمندتر یا سبکتر بودن تولید کنند (Maynard, 2015).
امروزه، نانو فناوری نقش حیاتی و پیشرو در احیای بازار جهانی تجارت ایفا میکند، با ارائه کالاها و محصولاتی که روزبهروز در حال افزایش هستند. در حال حاضر حدود ۱۸۶۰ شرکت از ۲۷ کشور جهان به تولید انواع کالاها و محصولات نانو میپردازند و حجم فروش آنها در سال ۲۰۰۷ حدود ۱۴۶ میلیارد دلار بوده است. همچنین، تعداد پتنتها در حوزه نانومواد بین سالهای ۲۰۰۰ تا ۲۰۰۷ به ۴۴,۸۶۷ پتنت رسیده است (Al-Iskandarani, M. S, 2010).
۳. روش تحقیق
بر اساس بیان مسئله و دادههایی که قرار است از ادبیات موضوع جمعآوری شود، این تحقیق را میتوان تحقیق توصیفی در نظر گرفت.
۴. بحث
۴.۱. چالشها و فرصتها
دو و نیم قرن پیش، یعنی از زمان اولین انقلاب صنعتی در دهه هفتاد قرن نوزدهم و انقلابهای بعدی، جنبههای تکرارشوندهای در جوامع انسانی ظهور کرد که ناشی از جایگزینی فناوریهای جدید با فناوریهای قبلی بود و به آنها چالشها و فرصتها گفته میشود. در ادامه، تلاش خواهیم کرد تا برخی از چالشها و فرصتهای رایج را خلاصهسازی کنیم. هدف از ذکر این موارد، یافتن بهترین راهها برای مواجهه با پیامدهای آنها، سازگاری با اثراتشان، کاهش اثرات منفی و بهرهگیری از بهترین فرصتهای آینده است.
۴.۱.۱. چالشها
الف. چالشهای شغلی و بیکاری
آنچه انقلاب صنعتی چهارم برای ما به ارمغان آورد، تغییرات گسترده در کسبوکار و مشاغل بود که ناشی از پیشرفتهای فناوری و خودکارسازی بسیاری از مشاغل سنتی بود. انتظار میرود که خودکارسازی اکثر مشاغل تا رسیدن به انقلاب صنعتی پنجم ادامه یابد و این امر منجر به کاهش تقاضا برای اشتغال سنتی خواهد شد. برآورد شده است که بین ۴۰۰ تا ۸۰۰ میلیون نفر تا سال ۲۰۳۰ در سراسر جهان به دلیل خودکارسازی جایگزین خواهند شد (Manyika و همکاران، ۲۰۱۷). تمامی این افراد نیاز دارند تا مشاغل جدیدی پیدا کنند.
طبق گزارش مشاغل منتشر شده توسط مجمع جهانی اقتصاد در سال ۲۰۱۶، انتظار میرود که دوره ۲۰۱۵ تا ۲۰۲۰ شاهد موارد زیر باشد:
حدود ۵ میلیون شغل اداری و دفتری از بین برود،
حدود ۶.۱ میلیون شغل در زمینه تولید و کارخانهها حذف شود،
حدود نیم میلیون شغل در صنایع ساخت و ساز و استخراج از بین برود،
حدود ۱۵۱ هزار شغل در زمینه آموزش، ورزش، بازی و سرگرمی حذف شود،
حدود ۱۰۹ هزار شغل در حوزه حقوق از بین برود،
و حدود ۴۰ هزار شغل در زمینه نگهداری و تعمیرات از بین برود (World Economic Forum, 2016).
واضح است که این چالش بسیار مهم و جدی است، اما تصویر به این تاریکی هم نیست و فرصتهای کافی وجود دارند که میتوانند بخشی از مشاغل از دست رفته را جبران کنند. به این فرصتها در بخش گزینههای موجود بعدی خواهیم پرداخت.
ب. چالشهای زیستمحیطی
تغییرات اقلیمی یکی از چالشهای مهم ناشی از توسعه مداوم فناوری از انقلاب صنعتی اول تا امروز است. صنعتیسازی گسترده، توسعه سریع فناوریها، افزایش شهرنشینی، جنگلزدایی بیرویه، بهرهبرداری بیحد و حصر از منابع، بیابانزایی، رشد سریع جمعیت، کمبود آب، ناامنی غذایی و موارد مشابه، تعادل اکولوژیک طبیعی زمین را مختل کردهاند.
علاوه بر این، مهاجرت سریع افراد برای فرصتهای بهتر و تجمع آنها در یک منطقه و ترک مناطق دیگر باعث فشار بر بخشی از زمین و عقبماندگی سایر مناطق شده است. این چالشها منجر به بیتعادلیهای زیستمحیطی و نابرابری در رشد جهانی شده و در سطح بینالمللی باعث نابرابری اجتماعی، بروز درگیریها، تنشهای اجتماعی و افراطگرایی خشونتآمیز گردیده است.
در ادامه، دو نوع چالش مهمی که امروز محیط زیست با آن مواجه است را توضیح خواهیم داد:
۱. زبالههای الکترونیکی
نوآوری سریع و کاهش هزینهها منجر به افزایش چشمگیر تولید و دسترسی آسان به محصولات الکترونیکی و فناوریهای دیجیتال شده است. افزایش تعداد دستگاهها و تجهیزات الکترونیکی توسط مردم، به طور ناخواسته باعث افزایش زبالههای الکترونیکی و برقی شده است. اگر بخواهیم تعداد کالاهای الکتریکی تولید شده سالانه را شمارش کنیم، با مشکل مواجه میشویم، اما با احتساب دستگاههای متصل به اینترنت، بدون شک تعداد آنها بیش از جمعیت انسانها خواهد بود. پیشبینی میشود این تعداد تا سال ۲۰۲۰ بین ۲۵ تا ۵۰ میلیارد دستگاه باشد.
زبالههای الکترونیکی اکنون سریعترین نوع زباله در جهان هستند. برخی از این انواع به طور تصاعدی رشد کرده و سازمان ملل آنها را به عنوان سونامی زبالههای الکترونیکی توصیف کرده است. تخمین زده میشود این حجم از زباله در سال ۲۰۱۸ به ۴۸.۵ میلیون تن رسیده و بدون تغییر به سوی اقتصاد چرخشی، تقریباً سه برابر خواهد شد.
در حال حاضر، جوامع تنها حدود ۲۰٪ از این زبالهها را به طور مناسب مدیریت میکنند و داده کمی درباره سرنوشت بقیه وجود دارد، که اغلب در زمینهای دفن زباله یا توسط کارگران غیررسمی در شرایط نامناسب دفع میشوند. با این حال، ارزش سالانه زبالههای الکترونیکی حداقل ۶۲.۵ میلیارد دلار است، که بیشتر از تولید ناخالص داخلی اکثر کشورهاست. علاوه بر این، ۱۲۳ کشور تولید ناخالص داخلی کمتر از حجم جهانی زبالههای الکترونیکی دارند
۲. مصرف انرژی
استفاده بیش از حد از دستگاهها و تجهیزات الکترونیکی، همانطور که پیشتر اشاره شد، و زندگی در شرایط دائماً متصل (On life) نیازمند مقادیر بسیار زیادی انرژی است که به طور قابل توجهی به افزایش انتشار گازهای گلخانهای و بحران محیطزیستی فعلی ما کمک میکند.
آمارها نشان میدهند که در سال ۲۰۱۲، انبارهای داده (Data Warehouses) در سراسر جهان حدود ۳۰ میلیارد وات برق مصرف کردهاند، که تقریباً معادل تولید ۳۰ نیروگاه هستهای است. بر اساس آمار، در سال ۲۰۰۰، مرکز دادهها ۰.۶٪ از برق جهان را مصرف میکردند که این رقم در سال ۲۰۰۵ به ۱٪ افزایش یافت. در سال ۲۰۰۷، فناوری اطلاعات و ارتباطات حدود ۸۳۰ میلیون تن دیاکسید کربن یا تقریبا ۲٪ از انتشار جهانی را به خود اختصاص داد.
پیشبینی میشود اگر روند فعلی ادامه یابد، این درصد تا سال ۲۰۲۰ به حدود ۶٪ یا ۱.۴۳ میلیارد تن در سال افزایش یابد.
ج. چالش نابرابری و انحصار
رابطه میان فناوری، نابرابری و انحصار مسألهای تازه نیست و در تمام انقلابهای صنعتی مشاهده شده است، اما این بار به دلیل سرعت بالای توسعه فناوری و گذار سریع، ممکن است شدیدتر باشد. کارشناسان و متخصصان معتقدند فناوری همیشه میتواند تهدیدی برای ثبات اجتماعی باشد.
نمونهای از این تهدید، نابرابری فناوری است؛ هم بین کشورها و هم درون یک کشور (مثلاً بین مناطق شهری و روستایی) به دلیل شکاف دیجیتال رخ می دهد. این امر باعث کند شدن رشد، بهویژه در کشورهای در حال توسعه، به دلیل کمبود زیرساختهای ICT و سرمایهگذاری ضعیف در فناوری و توسعه میشود.
گذار سریع همچنین انحصارهای بزرگ و خودگردان ایجاد میکند که سودهای عظیمی کسب میکنند. شرکتهایی مانند آمازون در بازار خردهفروشی، اوبر در حملونقل و گوگل در بازار محتوای دیجیتال، بدون رقیب، باعث تمرکز ثروت در دستان تعداد کمی از افراد شده و رقابت را کاهش دادهاند.
در سال ۲۰۱۶، مجموع داراییهای ۹ نفر معادل داراییهای ۳.۶ میلیارد نفر از فقیرترین نیمی از جمعیت جهان بوده است. در گزارش Oxfam سال ۲۰۱۹، این شکاف به عنوان «فاحش» توصیف شده است.
فرآیند تمرکز ثروت و قدرت در دستان تعداد کمی از افراد ما را وادار میکند درباره نقشهای بالقوه خطرناک این غولهای فناوری در آینده فکر کنیم و توانایی آنها در تسلط بر نقشهای سنتی دولت—از جمله قانونگذاری، نظارت و اجرا—را مورد بررسی قرار دهیم. این فرآیند میتواند چالشهای مهمی برای همه جوامع در سطح جهانی ایجاد کند.
د. آموزش
با وجود تغییرات عظیمی که در نوع کار و مهارتها و دانش مورد نیاز رخ داده است، در سیستم آموزش تغییر قابل توجهی مشاهده نمیشود. اگرچه آموزش برای دریافتکنندگان هزینهبر است، اما ساختار، محتوا و روشهای آن همچنان سنتی مانده و با وسعت این تغییرات همخوانی ندارد.
فرآیند آموزش مادامالعمر که امروز ضرورت فوری محسوب میشود، یکی از ابزارهای انطباق با محیط کار در حال توسعه سریع است، اما اقدام عملی زیادی برای تحقق آن انجام نشده است. از سوی دیگر، دسترسی آسان به حجم عظیم اطلاعات میتواند یادگیری را تقویت کند، اما بدون تفکیک واقعیت از اطلاعات نادرست، خود به یک چالش تبدیل میشود.
همچنین، همکاری ضعیف بین بخش خصوصی، دانشگاهها و سیاستگذاران برای توسعه برنامههای درسی سفارشی، مرتبط و قابل انطباق، چالش دیگری در آموزش ایجاد میکند. علاوه بر این، عدم تمایل بسیاری از شرکتها برای سرمایهگذاری در توسعه مهارتهای نیروی کار فعلی، از طریق آموزش مستمر و یادگیری مادامالعمر، به دلیل رعایت مسئولیت اجتماعی یا منفعت مشترک، سطح چالشها در حوزه آموزشی را افزایش میدهد، حال آنکه توسعه این مهارتها به نفع همه خواهد بود
4.1.2. فرصتها
همانطور که درباره چالشها در حوزههای مختلف مانند اشتغال، محیط زیست، نابرابری، انحصار و آموزش صحبت کردیم، راهحلهایی نیز وجود دارد که میتوانند با کمک فناوری به فرصتهای مهم و امیدوارکننده تبدیل شوند.
از نظر عملی، نگرانیهای فعلی درباره کافی بودن مشاغل برای نیروی کار، به ویژه با توجه به اتوماسیون و تغییر طبیعت اشتغال، طبیعی است. اما نگاهی به تاریخ و مشکلات مشابه در انقلابهای صنعتی قبلی نشان میدهد که بازارهای کار توانستهاند به تغییرات تقاضا برای نیروی کار پاسخ دهند. با این حال، کارگران در همه جا باید نسبت به روشهای سنتی کار، نحوه کار و مهارتها و توانمندیهایی که به کار میآورند، بازاندیشی کنند تا فرایند انطباق سریعتر شود.
برای بررسی مهمترین فرصتهای آینده در حوزه کار، گزارش McKinsey International Foundation سال ۲۰۱۷ استفاده شده است. این گزارش پیشبینی کرده که حجم ایجاد شغل در آینده، تحت تأثیر اتوماسیون، بسته به کشور و چهار عامل: سطح دستمزد، رشد تقاضا، جمعیتشناسی و بخشها و حرفههای اقتصادی، به طور قابل توجهی متفاوت خواهد بود.
طبق این گزارش:
بین ۸ تا ۹ درصد تقاضای نیروی کار در سال ۲۰۳۰ مربوط به مشاغل جدیدی خواهد بود که تاکنون وجود نداشتهاند.
بین ۷۵ تا ۳۷۵ میلیون نفر ممکن است نیاز به تغییر دستهبندی شغلی و یادگیری مهارتهای جدید داشته باشند.
امکان ایجاد ۲۵۰ تا ۲۸۰ میلیون شغل جدید در بخش سلامت وجود دارد، به علاوه ۵۰ تا ۸۵ میلیون شغل اضافی در آموزش.
مشاغل مرتبط با توسعه و انتشار فناوریهای نوین ممکن است تا سال ۲۰۳۰ به ۲۰ تا ۵۰ میلیون شغل جهانی برسد.
همچنین ۲۰۰ میلیون شغل در ساختمانها و زیرساختها پیشبینی شده است (Manyika et al., 2017).
فرصتها در بخش حملونقل
انقلاب صنعتی آینده افقهای گستردهای در حملونقل برای ما نوید میدهد. اختراع هواپیماهای بدون سرنشین و خودروهای خودران که تولید و آزمایش آنها آغاز شده، تأثیر مثبت و قابل توجهی خواهد داشت:
کاهش مرگومیر ناشی از تصادفات جادهای
کاهش هزینههای بیمه
کاهش ترافیک و آلودگی (بهخصوص اگر خودروها برقی باشند و انتشار کربن کاهش یابد)
همچنین، در سالهای اخیر شاهد رشد سریع خدمات تاکسی اینترنتی بودهایم، که امکان سفارش خودرو از منزل و در هر زمان را برای کاربران فراهم میکند، مانند Uber، Lyft و سایر خدمات مشابه، که روشهای حملونقل سنتی را متحول کردهاند.
فرصتهای فناوری در محیط زیست و آموزش
محیط زیست: فناوری عامل مهمی در تشدید آسیبهای محیطی بوده است، اما همزمان میتواند راهحلهایی برای مشکلات دیرینه ارائه دهد. از مهمترین این فرصتها، دسترسی به انرژی پاک و ارزان است که با ورود به عصر پنجمین انقلاب صنعتی، انتظار میرود استفاده از سوختهای فسیلی به پایان برسد و آلودگی هوا کاهش یابد.
آموزش: توسعه سریع فناوریهای دیجیتال، محاسباتی و شبکهای باعث میشود دسترسی به اطلاعات و آموزش از راه دور در سراسر جهان آسان شود و محیط یادگیری تعاملپذیر و مشارکتی شکل گیرد. همچنین، فناوری و نوآوریهای علمی رشتهها و مهارتهای جدیدی ایجاد میکنند و در نهایت فرصتهای بیشتری برای یادگیری و توسعه فراهم میکنند. آموزش سنتی مبتنی بر کاغذ نیز با ورود فناوریهای دیجیتال به تدریج جای خود را به آموزش تماماً دیجیتال خواهد داد.
اقتصاد مشارکتی یا اقتصاد اشتراکی بر «بهاشتراکگذاری داراییها یا خدمات بلااستفاده و در دسترس قرار دادن آنها از طریق بازارهای الکترونیکی، اپلیکیشنهای نوآورانه تلفن همراه با کمک خدمات GPS یا سایر پلتفرمهای مبتنی بر فناوری» تکیه دارد. همانطور که جرمی ریفکین، متفکر آمریکایی، توصیف کرده است:
این سیستم باعث میشود برابری و کاهش انحصار، حاشیه هزینه کالاها و خدمات فرعی را تقریباً به صفر برساند.
با این حال، چالش در این زمینه همچنان جدی است، بهویژه برای کسانی که امکان دسترسی به این پلتفرمها را یا توان فنی لازم برای مقابله با غولهای فناوری را که به این حوزهها وارد شدهاند، ندارند.
انتظار میرود ارزهای دیجیتال و فناوری بلاکچین نیز واقعیت بخش مالی را تغییر دهند، بهویژه در زمینه حذف نقش واسطهها و بانکها و شاید حتی لغو نقش نظارتی و جمعآوری مالیات توسط دولت، زیرا اثرات آنها هنوز بهخوبی شناخته نشده است. پیشرفتهای علوم پزشکی و علوم اعصاب نیز انتظار میرود زندگی سالمتر، افزایش طول عمر انسان و گسترش تواناییهای ذهنی و فکری انسانها را به همراه داشته باشد.
در حوزه کشاورزی نیز انتظار میرود با کمک مهندسی زیستی و ماشینآلات مجهز به هوش مصنوعی، مقادیر بیشتری محصول تولید شود، بهگونهای که امکان اندازهگیری تعداد محصولات و شناسایی علفهای هرز یا آفات فراهم گردد. آینده نیز به روی فرصتهای بیشتری باز است، فرصتهایی که بدون شک طبیعت آنها را نمیتوان بهطور کامل تصور کرد.
۵. نتیجهگیری
پرداختن به موضوع انقلاب صنعتی پنجم و بررسی ماهیت آن، تنها روشی برای توصیف مجموعهای از تحولات پیوسته و قریبالوقوع در سیستمهای پیرامون ما است که به ایجاد جامعهای درخشان منجر میشود و بعدها بهعنوان جامعه انقلاب صنعتی پنجم شناخته خواهد شد؛ دورهای که در چند سال آینده، هیجانانگیزترین دوران خلاقیت و دستاوردهای انسانی خواهد بود.
انتظاراتی که درباره ماهیت انقلاب صنعتی پنجم بیان شد، از دیدگاه ما، پیشبینیهای خیالی نیست، بلکه ناشی از یکی از نقدهای تند و اساسی نسبت به چهار انقلاب صنعتی گذشته و سیاستهای مرتبط با آنهاست؛ نقدی که بر ناکامی در حل مهمترین مسائل حال حاضر جوامع مدرن تاکید دارد. این مسائل شامل آلودگی محیطزیست، تغییرات اقلیمی، اختلال در اعتماد مصرفکننده به فناوری، نابرابری، تسلط ماشینها بر اشتغال و دیگر موضوعات ذکرشده در متن پیشین هستند.
در این مقاله، مهمترین فناوریهای انقلاب صنعتی چهارم و آینده آنها بررسی شد، زیرا سایر فناوریها نیز در واقعیت انقلاب صنعتی پنجم اهمیت پیدا خواهند کرد. این موضوع توسط مؤسسه بینالمللی مککینزی تأیید میشود که پیشبینی کرده تا سال ۲۰۲۵، دوازده فناوری نوظهور، از جمله هوش مصنوعی، اینترنت اشیا، فناوری ابری، انرژیهای تجدیدپذیر، خودروهای خودران و غیره، چشمانداز اقتصادی و اجتماعی، شیوههای کار و زندگی و حتی نظام ارزشی را تغییر خواهند داد (Manyika et al., 2013).
از سوی دیگر، این فناوریها، همراه با همافزایی آنها، فرصتهای قابلتوجهی برای افزایش کارایی کسبوکارها و مؤسسات، کمک به بازسازی محیطزیست از طریق مدیریت بهتر داراییها و جبران خسارات ناشی از انقلابهای صنعتی گذشته ایجاد خواهند کرد. همچنین چالشهای جدیدی پدید خواهند آمد که برخی قابل پیشبینی و برخی هنوز ناشناختهاند.
اما هرکجا که به آن برسیم، چه در زمینه مسائل و چالشهای قابل حل، و چه در زمینه فرصتهای نوآورانهای که نیازمند انعطافپذیری و سرعت بالای بهرهبرداری هستند، هدف ما در این مقاله تحقیقاتی متواضعانه، جلب توجه به این موضوع حیاتی و فراخوانی به تمام پژوهشگران و دانشگاهیان برای انجام تحقیقات و بررسیهای گستردهتر در ابعاد متنوع آن ارائه میدهد.
چشم اندازهای نوین انقلاب صنعتی پنجم - بخش اول
منبع: https://www.researchgate.net/publication/361911349_Fifth_Industrial_Revolution_New_Perspectives
مقالات مرتبط:
- انقلاب صنعتی چهارم و آینده طراحی صنعتی
- چالشها و فرصتهای طراحی در عصر انقلاب صنعتی چهارم
- روز جهانی طراحی صنعتی 2025: طراحی اخلاقی برای دنیای امروز
- طراحی در خدمت برابری: تحلیل فرآیند equityXdesign برای طراحان و سازمانها
- بازاندیشی جایگاه طراح در جامعه معاصر: تحلیل دیدگاههای مایک مونتیرو - بخش پایانی
- پرورش طراحان اخلاقمدار ــ بخش اول
