Fifth Industrial Revolution

چکیده

در حالی که ما به‌سرعت و بدون توقف به سمت آینده پیش می‌رویم، در جوامع علمی و محافل تجاری بحث و جدل‌هایی درباره انقلاب صنعتی پیش‌رو وجود دارد و این سؤال مطرح می‌شود که این انقلاب به چه چیزی مرتبط است: آیا انقلاب هوش مصنوعی است، یا انقلاب نانوتکنولوژی، یا انقلاب پایداری، یا انقلاب اینترنت اشیا، محاسبات ابری و چاپ سه‌بعدی؟ ما معتقدیم که انقلاب صنعتی پنجم نتیجه ترکیبی از همه این فناوری‌ها خواهد بود. در این مقاله پژوهشی، ابتدا به بررسی مفهوم کلی انقلاب صنعتی و مهم‌ترین انقلاب‌های صنعتی در تاریخ بشر و زمینه تاریخی آن‌ها پرداخته می‌شود. سپس به انقلاب صنعتی چهارم، که رویدادهای آن را هم‌اکنون تجربه می‌کنیم، مهم‌ترین فناوری‌های آن و توسعه آینده آن خواهیم پرداخت. در ادامه، ویژگی‌های آینده انقلاب صنعتی پنجم و جنجال‌ها و اختلاف‌نظرهای پیرامون آن از دیدگاه چندین کارشناس بررسی می‌شود و مهم‌ترین فرصت‌ها و چالش‌هایی که احتمالاً در آینده ظهور خواهند کرد، تحلیل می‌گردد.

واژگان کلیدی: صنعتی، بازنگری، چشم‌اندازها

۱. مقدمه

سه انقلاب صنعتی اول، به جهان نیرو بخار، راه‌آهن، برق، تلفن، رادیو و تلویزیون را آوردند. سپس عصر تحول دیجیتال و اختراع رایانه‌ها و رایانه‌های خانگی فرا رسید. زمانی که توسعه فناوری به اوج خود رسید و جهان‌های فیزیکی، دیجیتال و زیستی را با هم یکپارچه کرد، ما وارد عصر انقلاب صنعتی چهارم شدیم. این روند توسعه سریع فناوری ما را به این سؤال سوق می‌دهد که آینده چه خواهد بود؟ آیا ما در آستانه یک انقلاب صنعتی پنجم هستیم؟ پاسخ به این سؤال این است که هیچ شکی نیست که این انقلاب خواهد آمد، اما کاری که ما در حال انجام آن هستیم، تلاش برای پیش‌بینی مزایا و آثار آن بر اساس نظرات متخصصان است. هدف، شروع آمادگی برای آینده است و یافتن بهترین راه‌ها برای سازگاری با تحولات عظیمی که انتظار می‌رود در سیستم‌های اجتماعی، اقتصادی، محیط‌زیستی و سیاسی ایجاد شود.

اهمیت تحقیق

اهمیت این تحقیق از موضوع مطالعه نشأت می‌گیرد، که بر مسئله و نقش انقلاب صنعتی تمرکز دارد، زیرا انقلاب صنعتی به‌عنوان یک بازیگر کلیدی در سطح جوامع در زمینه تغییرات فناوری مطرح است و بررسی می‌کند که این تغییرات چگونه به‌گونه‌ای مدیریت می‌شوند که چه در حوزه کالاها و چه در حوزه خدمات، به فرایند تولید خدمت کنند. علاوه بر این، اهمیت تحقیق از فرصت‌هایی که انقلاب صنعتی در زمینه کار و اشتغال ایجاد می‌کند ناشی می‌شود، که بخش ضروری از سیستم‌های اقتصادی کشورهای جهان محسوب می‌شود.

۲. مرور ادبیات

۲.۱. مفهوم انقلاب صنعتی

مفهوم انقلاب صنعتی شامل جایگزینی نیروی کار دستی با کارهای مکانیزه و اتوماتیک و سپس انتقال از سیستم تولید در کارگاه‌ها به سیستم تولید در کارخانه‌ها یا شرکت‌های صنعتی صورت گرفت. همچنین این تغییر شامل گذار از ماشین‌های دستی به صنعت وسیع و اتوماتیک مبتنی بر تجهیزات پیشرفته است. بنابراین، ماشین‌ها شروع‌کننده انقلاب صنعتی بودند و سیستم‌های کامپیوتری در تولید به‌طور مداوم کار می‌کنند تا حجم کارهای دستی را کاهش داده و دست انسان را با ابزارهای فیزیکی خودکار جایگزین کنند. این شامل فناوری‌های پیشرفته امروزی مانند روبات‌ها، هوش مصنوعی و سایر فناوری‌های نوین نیز می‌شود.
از این رو، انقلاب صنعتی به‌عنوان فرآیند تغییرات سریعی تلقی می‌شود که کشورهای اروپایی با پذیرش پروژه‌های تحقیقاتی علمی که آن‌ها را از عصر کشاورزی و صنایع دستی به سمت تولید صنعتی مبتنی بر مکانیزاسیون هدایت کرد، آن را تجربه کردند.

۲.۲. مهم‌ترین انقلاب‌های صنعتی در تاریخ بشر

از اواخر قرن هفدهم تا به امروز، انسان‌ها از واژه «انقلاب» برای بیان تحولات بنیادین در جامعه استفاده کرده‌اند؛ تحولاتی که ناشی از دستاوردهای اندیشه انسانی و نوآوری‌های فناوری است و تمامی جنبه‌های زندگی را تحت تأثیر قرار داده است. این تحولات از انقلاب ماشین بخار، راه‌آهن، و صنایع نخ‌ریسی و نساجی آغاز شد و در نهایت به انقلاب کامپیوتر و اطلاعات، بیوتکنولوژی و نانوتکنولوژی رسید (الاسکندرانی، ۲۰۱۰).
در این بخش، ما زمینه تاریخی، تقریبی و مختصر انقلاب‌های صنعتی را مرور خواهیم کرد تا از ورود به بحث‌های نهادی و دانشگاهی درباره تعداد انقلاب‌ها و زمان آغاز و پایان هر یک از آن‌ها اجتناب کنیم، از جمله انقلاب پنجم که موضوع مقاله تحقیقاتی ما است، همان‌طور که در جدول ۱ نشان داده شده است.

انقلاب‌های صنعتی گذشته

انقلاب صنعتی اول با اختراع ماشین بخار شناخته می‌شود که منجر به جهشی کیفی در مقیاس‌های اقتصادی و استقرار صنایع گردید.
انقلاب دوم شاهد کشف برق، نفت، تلفن، رادیو و تلویزیون بود و به توسعه محصولات جدید کمک کرد که الگوهای تولید و زندگی مردم را تغییر داد.
سپس انقلاب سوم یا همان انقلاب دیجیتال رخ داد که فناوری را از دستگاه‌های الکترونیکی و مکانیکی آنالوگ به فناوری دیجیتال امروزی رساند. مهم‌ترین اختراعات این دوره شامل کامپیوتر شخصی، اینترنت و فناوری‌های اطلاعات و ارتباطات بود.

۲.۳. چهارمین انقلاب صنعتی و ابزارهای آن

اصطلاح «چهارمین انقلاب صنعتی» برای نخستین بار در سال ۲۰۱۷ توسط آقای کلاوس شواب، مدیرعامل و بنیان‌گذار مجمع جهانی اقتصاد، در نشست سالانه مجمع جهانی اقتصاد ۲۰۱۶ مطرح شد.

او در کتاب خود با عنوان «چهارمین انقلاب صنعتی» به آن به عنوان «مجموعه‌ای از فناوری‌های نوین» اشاره کرد که جهان‌های فیزیکی، دیجیتال و زیستی را با هم ادغام می‌کنند و به‌طور جامع و عمیق بر تمام رشته‌ها، اقتصادها و صنایع تأثیر خواهند گذاشت. این انقلاب از سه جهت بی‌نظیر است: سرعت، عمق و گستردگی، و تعامل سیستم‌ها (Schwab, K, 2016).

علاوه بر این، این انقلاب تغییرات فناوری گسترده‌ای ایجاد کرده است که امکان ارتباط جهانی همانند یک دهکده واحد را فراهم می‌سازد. در زمینه‌های فناوری اطلاعات، رباتیک و کامپیوترهای هوشمند، همچنین رشد تولید خودروهای خودران و هواپیماهای بدون سرنشین (پهپادها)، و همچنین نانو فناوری، محاسبات ابری، زیست‌شناسی مصنوعی و رباتیک، همه این‌ها به‌طور اساسی پیشرفت‌های دیجیتال ۶۰ سال گذشته را جایگزین خواهند کرد.

۲.۴. مهم‌ترین ابزارهای چهارمین انقلاب صنعتی و آینده آن

۲.۴.۱. نانو فناوری (Nanotechnology)

واژه «نانو» از زبان یونان باستان گرفته شده و به معنای «نانوس» است. در علوم، نانو به معنای یک قسمت از یک میلیارد است، به این معنا که یک متر شامل یک میلیارد قسمت نانومتر می‌باشد.

بر این اساس، می‌توان نانو فناوری را چنین تعریف کرد: فناوری پیشرفته‌ای که بر اساس درک منطقی و خلاقانه از نانوعلوم و سایر علوم پایه شکل گرفته و توانایی تکنولوژیک برای سنتز نانومواد و کنترل ساختار داخلی آن‌ها از طریق بازآرایی و سازماندهی اتم‌ها و مولکول‌های تشکیل‌دهنده‌شان را داراست. این امر امکان تولید محصولات متفاوت و منحصر به فرد را برای کاربردهای مختلف فراهم می‌کند (Al-Iskandarani, M. S, 2010).

این فناوری نویدبخش یک جهش عظیم در تمامی شاخه‌های علم است و بسیاری از فناوری‌های توسعه‌یافته در سال‌های اخیر یا تقریباً همگی، به نانو فناوری وابسته‌اند. این پیشرفت‌ها به انسان امکان می‌دهد هر چیزی را که تصور می‌کند بسازد. به همین دلیل، برخی انتظار دارند که کشفیات آینده در حوزه نانو فناوری، انقلاب صنعتی پنجم مورد انتظار را رقم بزنند.

۲.۴.۲. هوش مصنوعی (Artificial intelligence)

هوش مصنوعی (AI) شبیه‌سازی فرآیندهای هوش انسانی توسط ماشین‌ها، به ویژه سیستم‌های کامپیوتری است. این فرآیندها شامل یادگیری (دریافت اطلاعات و قوانین برای استفاده از داده‌ها)، استدلال (استفاده از قوانین برای رسیدن به نتایج تقریبی یا قطعی) و اصلاح خودکار می‌شوند.

هوش مصنوعی نسلی از ماشین‌های سریع‌العمل تولید خواهد کرد که قادر به صحبت کردن، دیدن و درک حرکات هستند و این امر باعث رونق عظیم در تمامی بخش‌هایی می‌شود که از آن استفاده می‌کنند. امروزه هوش مصنوعی بخش بزرگی از واقعیت ماست. در کارخانه‌ها، در حمل‌ونقل هوشمند، حتی در حوزه پزشکی؛ به طور خلاصه، هوش مصنوعی همه جا حضور دارد.

بر اساس آمار تأیید شده Bughin و همکاران (۲۰۱۷)، سرمایه‌گذاری در هوش مصنوعی در حال رشد است. شرکت‌های دیجیتال پیشرو مانند گوگل در سال ۲۰۱۶ بین ۲۰ تا ۳۰ میلیارد دلار برای هوش مصنوعی هزینه کرده‌اند، که ۹۰٪ آن صرف تحقیق، توسعه و انتشار و ۱۰٪ صرف خرید فناوری‌های هوش مصنوعی شده است (Bughin et al, 2017). بر اساس گزارش International Data Corporation و World Economic Forum، تا سال ۲۰۱۹، ۴۰٪ از پروژه‌های تحول دیجیتال، نوعی از هوش مصنوعی را به‌کار خواهند گرفت. تا سال ۲۰۲۱، ۷۵٪ از برنامه‌های سازمانی از هوش مصنوعی استفاده خواهند کرد و هزینه‌ها به برآورد ۵۲.۲ میلیارد دلار افزایش خواهد یافت.

۲.۴.۳. اینترنت اشیا (IoT-Internet of Things)

اینترنت اشیا یک شبکه گسترده از سیستم‌های مختلف مانند کامپیوترها، تلفن‌های همراه، سیستم‌های خودرو، آسانسورها و سایر سیستم‌های موجود در زندگی روزمره ما است. این سیستم‌ها به‌سرعت و به‌صورت یکپارچه از طریق اینترنت به هم متصل می‌شوند تا بتوانند اطلاعات را بین یکدیگر تبادل کنند. اینترنت در این فرآیند منبع داده است، نه کاری که توسط انسان انجام می‌شود (Charter et al., 2017).

این بدان معناست که این ابزارها و دستگاه‌های مختلف می‌توانند به اینترنت متصل شوند و با یکدیگر لینک شوند، و امکان ارسال و دریافت اطلاعات بین آن‌ها فراهم شود. با این حال، این مفهوم اخیراً توسعه یافته و شامل تمام حوزه‌ها شده است؛ از جمله دستگاه‌های پوشیدنی مانند ساعت‌های هوشمند و لباس‌های هوشمند، مفاهیم شهرهای هوشمند، خانه‌های هوشمند، ساختمان‌های هوشمند، دستگاه‌هایی که اطلاعات پزشکی و سلامتی ارائه می‌دهند، سیستم‌های حمل‌ونقل هوشمند و بسیاری موارد دیگر. می‌توان گفت هر چیزی که دارای واحد پردازش و قابلیت اتصال به اینترنت باشد، می‌تواند تحت مفهوم «اینترنت اشیا» قرار گیرد.

بدون شک، مهم‌ترین عامل که توسعه و گسترش قابلیت‌های اینترنت اشیا را پشتیبانی خواهد کرد، انتقال به فناوری 5G است. بر اساس گزارش موسسه مک‌کینزی، در حال حاضر بیش از نه میلیارد دستگاه در سراسر جهان می‌توانند از طریق اینترنت با یکدیگر ارتباط برقرار کنند. پیش‌بینی می‌شود این تعداد در دهه آینده به یک تریلیون دستگاه برسد (Manyika et al., 2013).

همچنین، ارزش یا درآمد بازار اینترنت اشیا تا پایان سال ۲۰۱۸ به رکورد حدود ۵۶ میلیارد دلار رسیده است. انتظار می‌رود در سال ۲۰۲۵، هر خودرو به اینترنت متصل باشد و این موضوع در راستای توسعه بازارهای فناوری اطلاعات و ارتباطات و گسترش مفهوم اینترنت اشیا اتفاق خواهد افتاد (Global Digital Report, 2018).

با وجود همه این پیشرفت‌ها، اینترنت اشیا هنوز در مراحل ابتدایی خود قرار دارد و انتظار می‌رود روش استفاده ما از دستگاه‌ها و خدمات مختلف مرتبط با آن‌ها را دگرگون کند.

۲.۴.۴. خودروهای خودران (The Self-Driving Car)

این خودروها در ظاهر خودروهای عادی هستند، اما به نقشه‌ها و فناوری‌هایی مجهز شده‌اند که به رانندگی کمک می‌کنند. مسافر تنها کافی است مقصد خود را مشخص کند و خودرو بقیه مسیر را به صورت خودکار طی می‌کند. این خودروها شبیه یک ربات عمل می‌کنند و دارای حسگرهای متعددی هستند که فرآیند رانندگی را تسهیل می‌کنند (Methaq et al., 2017).

کارشناسان فعال در شرکت‌های بزرگ خودروسازی مانند تسلا، فورد، تویوتا و گوگل از اواخر دهه ۱۹۸۰ میلادی تحقیق، مطالعه و آزمایش برای تبدیل خودروهای عادی به خودروهای خودران را آغاز کرده‌اند. تا پایان سال ۲۰۱۹، شرکت‌های وابسته به گوگل مانند Waymo، Uber و GM برنامه داشتند ناوگانی از خودروهای خودران را در شهرهای مختلف آمریکا راه‌اندازی کنند تا خدمات حمل‌ونقل درخواستی را برای مسافران فراهم کنند. انتظار می‌رفت هزینه استفاده از این خودروها بسیار کمتر از تاکسی‌های معمولی Uber یا Lyft باشد. همچنین پیش‌بینی می‌شد تا سال ۲۰۲۰ حدود ۱۰ میلیون خودرو با قابلیت خودران در جاده‌ها حضور داشته باشند (Business Insider, 2018).

۲.۴.۵. تلفن‌های همراه (Mobile phones)

تلفن‌های همراه امروزی پیشرفت کرده و امکانات زیادی از طریق میلیون‌ها برنامه کاربردی (اپلیکیشن) به آن‌ها اضافه شده است، مانند مرورگرهای وب، بازی‌ها، دوربین‌ها، پخش‌کننده‌های ویدئو و حتی سیستم‌های ناوبری. بسیاری از شرکت‌ها اکنون برای پشتیبانی از فعالیت‌های خود، از برنامه‌ریزی و توسعه کسب‌وکار گرفته تا شبکه‌های اجتماعی و مدیریت ارتباط با مشتریان از  انواع اپلیکیشن‌ها استفاده می‌کنند.

با توجه به اینکه مشتریان زمان بیشتری را در شبکه‌های اجتماعی می‌گذرانند، اپلیکیشن‌های موبایل به صاحبان کسب‌وکار این امکان را می‌دهند که رابطه خود با مشتریان را ایجاد و تقویت کنند. یکی از مزایای اصلی این برنامه‌ها، قیمت پایین آن‌ها است؛ در گذشته، شرکت‌ها مجبور بودند نرم‌افزارهای گران‌قیمت خریداری کنند تا کارها انجام شود، اما اکنون می‌توان بسیاری از همین کارها را با یک یا دو دلار از طریق اپلیکیشن انجام داد.

حتی کسب‌وکارهای کوچک نیز می‌توانند از هزینه کمتر این برنامه‌ها بهره‌مند شوند بدون آنکه کیفیت خود را نسبت به قبل کاهش دهند. بدون شک، اپلیکیشن‌های تلفن هوشمند یکی از مهم‌ترین اختراعات در دوران اخیر هستند. از زمان راه‌اندازی فروشگاه اپل (Apple App Store) در سال ۲۰۰۸، حدود ۲.۲ میلیون برنامه وارد این پلتفرم شده‌اند.طبق آمار سایت جهانی Statista امروزه تنها فروشگاه Google Play Store حدود ۳.۶ میلیون اپلیکیشن ارائه می‌دهد.

بر اساس گزارشی مهم از Groupe Speciale Mobile Association، آنچه به «اقتصاد موبایل» مشهور است، در سال ۲۰۱۳ حدود ۲.۴ تریلیون دلار به اقتصاد جهانی کمک کرده است و تقریباً ۳.۶٪ از تولید ناخالص داخلی جهانی را تشکیل می‌دهد. این عدد شامل بیش از ۱۰ میلیون شغل بوده و در ایالات متحده به تنهایی حداقل ۳۳۶ میلیارد دلار بودجه عمومی به همراه داشته است.

علاوه بر این، اندازه اقتصاد موبایل با سرعت بالایی در حال رشد است و برآورد می‌شود تا سال ۲۰۲۳، تا ۴.۸٪ از تولید ناخالص داخلی جهانی را پوشش دهد. با حرکت به سمت فناوری ۵G انتظار می‌رود طی ۱۵ سال آینده ۲.۲ تریلیون دلار به اقتصاد جهانی اضافه شود. همچنین، نفوذ جهانی تلفن‌های هوشمند به‌طور چشمگیری دو برابر شده است. در سال ۲۰۱۰، تخمین زده می‌شد حدود ۲۰٪ جمعیت جهان از تلفن‌های هوشمند استفاده می‌کردند، در حالی که تا سال ۲۰۱۸، این رقم به ۶۷٪ رسید و پیش‌بینی می‌شود تا سال ۲۰۲۵ به ۷۱٪ جمعیت جهان برسد (Groupe Speciale Mobile Association, 2014).

۲.۴.۶. بیت‌کوین و بلاک‌چین (Bitcoin and Blockchain)

بیت‌کوین یک ارز کاملاً الکترونیکی است که تنها به صورت آنلاین معامله می‌شود و هیچ حضور فیزیکی ندارد. این نخستین ارز دیجیتال غیرمتمرکز است، که بدون یک مخزن مرکزی فعالیت می‌کند. به عبارت دیگر، بیت‌کوین با ارزهای سنتی تفاوت دارد، زیرا هیچ نهاد نظارتی قابل توجهی پشت آن نیست. معاملات بیت‌کوین به‌صورت مستقیم بین کاربران و بدون واسطه انجام می‌شود و از رمزنگاری و بلاک‌چین استفاده می‌کند (Xu, et al 2018). ارزش کل بیت‌کوین در بلاک‌چین تقریباً ۲۰ میلیارد دلار برآورد شده است که معادل ۰.۰۲۵ درصد تولید ناخالص داخلی جهانی یا ۸۰ میلیارد تریلیون دلار است (Schwab, K. 2017).

در مورد بلاک‌چین، این فناوری به عنوان دفتر کل دیجیتال شناخته می‌شود که نوعی پایگاه داده یا روش جدید برای سازماندهی داده‌ها در یک سیستم ثبت الکترونیکی به‌منظور پردازش و ثبت تراکنش‌ها است. بلاک‌چین این امکان را فراهم می‌کند که تمامی طرف‌های ذی‌ربط بتوانند اطلاعات را از طریق یک شبکه امن دنبال کنند، بدون نیاز به تأیید شخص ثالث مانند بانک‌ها یا سیستم‌های مرکزی معاملاتی مانند SWIFT که به‌طور گسترده در جهان استفاده می‌شود.

به‌طور خاص، بلاک‌چین فهرست‌هایی مقاوم در برابر دستکاری از داده‌های در حال رشد ایجاد می‌کند و امکان تبادل امن دارایی‌ها مانند پول، سهام یا حقوق دسترسی به داده‌ها را فراهم می‌سازد. برخلاف سیستم‌های معاملاتی سنتی، بلاک‌چین نیاز به واسطه یا سیستم ثبت مرکزی برای پیگیری تبادلات ندارد. در عوض، تمامی طرف‌ها مستقیماً با یکدیگر معامله می‌کنند و از امکانات عمومی و خصوصی متعددی بهره می‌برند که بسته به نیازهای تجاری قابل استفاده است (Sarmah, 2018).

طبق گزارش وب‌سایت Bitcoin Market Magazine، با اینکه محبوبیت بیت‌کوین (ارز دیجیتال) در سال ۲۰۱۷ به شدت افزایش یافت، تعداد واقعی کاربران بیت‌کوین در سطح جهان هنوز نسبت به کاربران سایر سیستم‌های پرداخت مانند پی‌پال، کارت‌های اعتباری یا ویزا بسیار کم است. تا سال ۲۰۱۸، تقریباً ۳۲ میلیون کیف پول بیت‌کوین در سطح جهان ایجاد شده بود. حدود ۲.۳ میلیون نفر از بیت‌کوین برای انجام پرداخت‌ها استفاده می‌کنند، در حالی که ۴.۸ میلیون کاربر بیت‌کوین را برای انجام معاملات سفته‌بازانه در بازار رمزارزها و کسب سود نگه می‌دارند. با این حال، انتظار می‌رود تعداد کاربران بیت‌کوین و سایر ارزهای دیجیتال در سال‌های آینده به‌طور نمایی افزایش یابد (Henry, et al., 2019).

شرکت IBM مطالعه‌ای در مورد بلاک‌چین انجام داده است که در آن داده‌هایی از ۲۰۰ بانک در ۱۶ کشور جمع‌آوری شد تا نیاز به نوآوری‌های بلاک‌چین مشخص شود. در این تحقیق پیش‌بینی شد که ۶۵٪ از بانک‌ها ظرف سه سال آینده پروژه‌های بلاک‌چین خواهند داشت و این روند با هدایت بانک‌های بزرگ با بیش از ۱۰۰ هزار کارمند انجام خواهد شد. همچنین انتظار می‌رود که حدود ۱۵٪ از بزرگ‌ترین بانک‌های جهانی در سال ۲۰۱۷ به راه‌اندازی محصولات تجاری مبتنی بر بلاک‌چین روی آورند (IBM, 2016; Chowdhury et al., 2021).

با اینکه فناوری بلاک‌چین عمدتاً در زمینه ارزهای دیجیتال ظهور کرد، اما به دلیل سطح بالای امنیت و اطمینانی که ارائه می‌دهد و همچنین سادگی و سرعت‌بخشی به تراکنش‌ها، در حال حاضر در ۶۴ کاربرد مختلف و توسط بیش از ۲۰۰ شرکت معتبر جهانی استفاده می‌شود، (Manyika et al., 2013).

۲.۴.۷. لباس‌های هوشمند (Smart Clothes)

نحوه عملکرد این لباس‌ها به این صورت است که حاوی تراشه‌های الکترونیکی هستند که از طریق فناوری بلوتوث به تلفن‌های هوشمند متصل می‌شوند.سپس این تراشه‌ها سیگنال‌ها را به مکان یا برنامه مورد نظر ارسال می‌کنند.

اخیراً نوع دیگری از لباس‌ها نیز ظاهر شده است که عمدتاً از الیاف الکترونیکی ساخته شده‌اند و می‌توانند انرژی الکتریکی را از بدن انسان بدون نیاز به تراشه یا باتری برای تولید برق، بکار بگیرند. پروفسور کارتر هینز و تیمش در سال ۲۰۱۷ در دانشگاه تگزاس در دالاس، امکان تولید انرژی از حرکت قفسه سینه ناشی از تنفس را کشف کردند. تنها ۳۱ میلی‌گرم از نخ‌های نانولوله کربنی که پارچه این لباس‌ها را تشکیل می‌دهند، می‌تواند برق لازم برای ارسال یک بسته داده ۲ کیلوبایتی به فاصله ۱۰۰ متر به اینترنت اشیا در هر ۱۰ ثانیه را تولید کند.

انتظار می‌رود که این فناوری بتواند توسعه یابد تا از طریق حسگری از منابع طبیعی خارجی برق تولید کند، برای مثال مانند حرکت امواج دریا، (Haines, C., 2017).

علاوه بر این، یک پروژه دیگر گوگل با نام «Jacquard» نیز وجود دارد که هدف آن توسعه پارچه‌های مناسب برای لباس‌های هوشمند در انواع مختلف است. با این حال، همه چیز مربوط به این فناوری فقط در آغاز پروژه‌های گسترده و امیدوارکننده آینده قرار دارد که توسط دستاوردهای انقلاب صنعتی پنجم ثبت خواهند شد.

۲.۴.۸. فناوری‌های قابل کاشت (Implantable Technologies)

فناوری‌های قابل کاشت چیز جدیدی نیستند. ضربان‌سازهایی که در قفسه سینه بیماران قلبی کاشته می‌شوند و وسیله‌های کمک شنوایی برای افراد کم‌شنوا از اواخر دهه پنجاه میلادی وجود داشته‌اند. با این حال، تحولات عظیم فناوری دیجیتال که جهان شاهد آن بوده، در این حوزه نیز به‌شدت تأثیر گذاشته است.

عملیات پیوند و کاشت متنوع شده‌اند و بر اساس عملکردشان متفاوت‌اند. این شامل کاشت چیپ‌های الکترونیکی در بدن با پشتیبانی از فناوری ارتباط میدان نزدیک (NFC)، یا پرورش اندام‌های مصنوعی برای جایگزینی عضو آسیب‌دیده مانند پای مصنوعی یا دست، یا کاشت الکترود در مغز انسان برای بهبود حافظه و افزایش هوش است. همچنین نوآوری‌های دیگری وجود دارد که برخی عملی شده و برخی هنوز در مرحله تحقیق هستند.

بدون شک، فناوری‌های کاشته شده در بدن مرز بین بدن انسان و تکنولوژی را کمرنگ خواهند کرد. شاید به زودی انسان را نیمه انسانی و نیمه‌ای خدایانه ببینیم، و این همان چیزی است که شرکت بزرگ فناوری از طریق پروژه‌های متعددی دنبال می‌کند که تاکنون جزئیات آن را منتشر نکرده است.

۲.۵. انقلاب صنعتی پنجم (The Fifth Industrial Revolution)

علاقه انسان به کاوش در آینده و فهم آن همواره وجود داشته است، بنابراین سؤال درباره آنچه بعد از انقلاب صنعتی چهارم خواهد آمد، یک پرسش منطقی بود. و فرقی نمی‌کند که این سؤال توسط چه متخصصانی مطرح شده باشد، به ویژه اگر کاهش فواصل زمانی بین هر انقلاب صنعتی را در نظر بگیریم.

در حالی که فاصله بین انقلاب صنعتی اول و دوم تقریباً ۹۰ سال طول کشید، این فاصله بین دوم و سوم به ۴۴ سال کاهش یافت، و بین سوم و چهارم به حدود ۳۱ سال رسید. این یعنی آینده سریع‌تر از آنچه تصور می‌کنیم در حال وقوع است و احتمالاً انقلاب صنعتی پنجم ظرف ده سال آینده درهایش را به روی ما خواهد گشود.

بنابراین، در این زمان کوتاه، باید بدانیم چه از ما انتظار می‌رود؛ آیا باید خود را برای مشاغلی که هنوز وجود ندارند آماده کنیم، یا استفاده از فناوری‌هایی که هنوز اختراع نشده‌اند را تعریف کنیم، یا مسائلی را حل کنیم که تاکنون شناسایی نکرده‌ایم.

با وجود این، و اگرچه ما نمی‌دانیم انقلاب صنعتی پنجم چه خواهد آورد، اما بر اساس منطق ساخت انباشتی (cumulative construction) انقلاب‌های پیشین، این انقلاب نیز مانند انقلاب چهارم، بر داده‌ها، دستگاه‌های دیجیتال و هوش مصنوعی متکی و فضای مجازی میدان بازی آن خواهد بود.

طبق تحقیقات و مقالات به‌روز، مدیرعامل شرکت Epic ERP معتقد است که:

 انقلاب صنعتی پنجم مرزها بین جهان طبیعی و مجازی را از بین خواهد برد. فناوری‌های جدید پیشرفته‌تر از هر چیزی خواهند بود که تاکنون شناخته‌ایم، سریع‌تر، مقیاس‌پذیرتر و در سطح جهانی ساخته خواهند شد. مردم دسترسی بیشتری به سخت‌افزار خواهند داشت، جایی که حجم عظیمی از داده‌ها استخراج و به صورت هوشمند پردازش می‌شوند تا بازدهی و بهره‌وری افزایش یابد و همزمان فرصت‌های جدید تجاری ایجاد شود.

اسکانلون نیز اضافه می‌کند که آینده همین حالا در حال رخ دادن است و ما باید با چالش‌ها روبه‌رو شویم تا در انقلاب بعدی موفق شویم (Leahy و همکاران، ۲۰۱۹).

بر اساس عبارت اسکانلون «آینده همین حالا در حال رخ دادن است»، ما باید جزئیات این آینده را بر اساس واقعیت‌های حال حاضر پیش‌بینی کنیم.