Common Dark Patterns and How to Avoid Them

الگوهای تاریک عناصر رابط کاربری فریبنده‌ای هستند که مسیر کاربران را دستکاری می‌کنند تا اقداماتی را انجام دهند که انتخاب آنها نیست و منجر به تجربه کاربری منفی می‌شود. اجتناب از الگوهای تاریک در حفظ طراحی اخلاقی و اولویت دادن به اعتماد و رضایت کاربر بسیار مهم هستند. در اینجا برخی از انواع رایج الگوهای تاریک ذکر شده‌اند:

1- مُتل سوسک

متل سوسک سرویسی است که ثبت‌نام در آن آسان اما لغو آن دشوار است. مثلاً یک اشتراک آنلاین که فقط از طریق تلفن می‌توان آن را لغو کرد.

جایگزین

لغو اشتراک صفحات حساب را برای مشتریان آسان کنید. یک بستهٔ نگهداری به آنها پیشنهاد دهید تا قبل از تصمیم نهایی، متقاعد شوند که بمانند.

2- هزینه‌های مخفی

تا زمانی که خرید تقریباً کامل نشود، هزینه‌های مخفی افشا نمی‌شوند. اینها ممکن است شامل هزینه‌های حمل‌ونقل، خدمات یا «هزینه‌های راحتی» باشند که به‌طرز ضعیفی تعریف ‌شده‌اند.

جایگزین

کل هزینه را همیشه در سبد خرید نشان دهید. اکثر مشتریان کاملاً مایلند این هزینه‌ها را در صورتی که صریحاً آشکار می‌شوند بپذیرند، اما از رازداری خوششان نمی‌آید.

3- نق زدن

نق زدن زمانی اتفاق می‌افتد که یک سایت به طور مکرر با یک تبلیغ یا دعوت به اقدام در کار مشتریان وقفه ایجاد می‌‌کند. به عنوان مثال می‌توان به پنجره‌های بازشو (پاپ‌آپ)، پخش خودکار صدا یا ویدئو یا هر چیز دیگری که کاربران را از کاری که برای انجام آن به سایت آمده‌اند منحرف کند.

جایگزین

پاپ‌آپ‌ها را تا زمانی که مشتریان حداقل برای چند دقیقه در سایت حضور دارند به تاخیر بیندازید. حتی بهتر از آن، پنجرهٔ بازشو را در گوشهٔ سمت راست یا چپ پایین صفحه نمایش دهید تا مشتری بتواند بدون حواس‌پرتی به هر کاری که می‌کند، ادامه دهد.

4- تبلیغات مبدّل

تبلیغات مبدّل تبلیغاتی هستند که برای ترکیب شدن با بقیهٔ بخش‌های یک رابط طراحی شده‌اند تا مشتریان را فریب دهند تا روی آنها کلیک کنند. به عنوان مثال، ایجاد یک دکمه تبلیغاتی دقیقاً شبیه دکمهٔ «اقدام به تماس» وبسایت میزبان.

جایگزین

تبلیغات را به وضوح متمایز کنید تا مشتریان آنها را به خاطر آنچه هستند تشخیص دهند. فریب دادن مشتریان برای کلیک کردن روی تبلیغات فقط آنها را ناامید می‌کند.

5- تداخل رابط

تداخل رابط، طراحی یک رابط برای اولویت‌بندی یا انتخاب پیشاپیش اقدامات خاص است. نمونه‌ای از این الگو، انتخاب گزینه‌ای است که شرکت از طریق آن تماس می‌گیرد و از مشتریان می‌خواهد تشخیص دهند که در صورت نیاز آن را انتخاب نکنند. گاهی اوقات این پیش‌انتخاب‌ها در یک منوی کشویی پنهان می‌شوند.

جایگزین

همهٔ گزینه‌ها را نشان دهید و به مشتریان اجازه دهید خودشان تصمیم گرفته و انتخاب کنند.

6- اقدام اجباری

اقدام اجباری شبیه تداخل رابط است، با این تفاوت که مشتریان در این مورد حق انتخاب ندارند. برای مثال، واداشتن مشتری به ارسال آدرس ایمیل برای استفاده از یک وبسایت.

جایگزین

به مشتریان اجازه دهید تصمیم بگیرند که آیا می‌خواهند اطلاعات شخصیشان را در ازای یک سرویس ارائه دهند یا خیر.

7- مخفی‌‌کاری در سبد

مخفی‌کاری در سبد، یعنی اضافه کردن اقلامی به سبد خرید خریداران که خودشان آنها را انتخاب نکرده‌اند. مثلاً، ممکن است یک مشتری در حال خرید اقلام آرایشی و بهداشتی باشد، اما متوجه شود که برای هر خریدش، محصولات اضافی، هر کدام به قیمت ۵ دلار اضافه شده‌اند.

جایگزین

موارد اضافی را به‌عنوان پیشنهاد در صفحهٔ سبد خرید ارائه دهید و اجازه دهید به‌راحتی قبل از پرداخت نهایی به سفارش اضافه شوند.

8- فریب حریم خصوصی

فریب حریم خصوصی یعنی فریب دادن افراد برای به اشتراک گذاشتن اطلاعاتی بیشتر از آنچه قصد دارند به اشتراک بگذارند. یک مثال از این الگوی تاریک، می‌تواند این باشد که یک شرکت اطلاعات شخصی را به بهانهٔ بهبود تجربهٔ مشتری درخواست کند؛ در حالی همهٔ روش‌هایی که این اطلاعات به کار می‌آیند را ارائه ندهد.

جایگزین

در مورد اطلاعاتی که نیاز دارید یا از مشتریان می‌خواهید شفاف باشید.

9- تایید شرمندگی

تایید شرمندگی تلاش می‌کند با استفاده از احساس گناه مشتریان را وادار به تبعیت کند. به عنوان مثال، در گزینهٔ لغو اشتراک از لیست ایمیل دریافت تخفیف، عبارت «نه، من واقعاً از پس‌انداز پول متنفرم» نوشته می‌شود.

جایگزین

در حالی که هدف از این نوع مطالب، خنده‌دار بودن و متلک‌پرانی است، می‌توانند توهین‌آمیز به نظر برسند و باعث رنجش برخی از مشتریان شوند. بیان واقعی، مانند «شما لغو اشتراک شده‌اید» کافی است.

10- پیشگیری از مقایسهٔ قیمت

این اقدامی است که باعث می‌شود مشتریان نتوانند قیمت‌ها را مقایسه کنند و این تصمیم‌گیری آگاهانه را برای آنها دشوار می‌کند. به عنوان مثال، برای مشاهده کردن قیمت یک محصول، مشتری را به افزودن آن محصول به سبد خرید خود مجبور می‌کنند، و اگر مشتری فراموش کند که آن را حذف کند، برای خرید تصادفی آن در آینده، به مشکل برخواهد خورد.

جایگزین

مزایای طرح‌ها و خدمات را نشان دهید و قیمت‌گذاری را شفاف کنید. پنهان کردن قیمت‌ها خواه‌ناخواه مشتریان را ناراضی می‌کند.

11- سوالات ترفندی و ابهام

مطالب یک وبسایت فریبنده به گونه‌ای بیان می‌شوند که مشتریان را در تصمیم‌هایی که نمی‌خواهند بگیرند سردرگم کند. نمونه‌ای از این الگو، بارگذاری یک جمله با منفی‌های دوگانه و سه‌گانه است تا درستی «بله» یا «خیر» بودن پاسخ را مبهم کنند.

جایگزین

مطالب را به زبان ساده و سرراست بنویسید.

12- طعمه و تغییر

طعمه و تغییر به این معنی است که یک شرکت یک گزینه را برای جذب مشتریان ارائه می‌دهد و سپس آن را با چیز دیگری با ارزش کمتر یا هزینهٔ بالاتر جایگزین می‌کند. مثلاً، تبلیغی که یک گوشی هوشمند تخفیف‌دار با مشخصات کامل کامل را نشان می‌دهد، به صفحه‌ای هدایت می‌شود که محصولی با ویژگی‌های پایه‌ای‌تر عرضه می‌کند که برای ارتقا هزینه‌بر است زیرا محصول تبلیغ‌شده «موجود نیست».

جایگزین

تعاملات و پیشنهادات باید منجر به نتایجی شود که مشتریان انتظار دارند. در مورد در دسترس بودن و ویژگی‌های محصول یا خدماتتان صادق باشید.

13- تداوم اجباری

تداوم اجباری یک سردرد رایج است: مشتریان برای یک دورهٔ آزمایشی رایگان ثبت‌نام می‌کنند و پس از پایان دوره، اغلب بدون اطلاع قبلی، به‌طور خودکار شارژ می‌شوند. این اغلب در ترکیب با متل سوسک استفاده می‌شود.

جایگزین

به مشتریان اطلاع دهید که دورهٔ آزمایشی آنها منقضی شده‌است و اجازه دهید خودشان انتخاب کنند که آیا به اشتراک ادامه می‌دهند یا خیر. تا زمانی که مشتریان انتخاب خود را برای ادامه تأیید نکنند، سرویس را تمدید نکنید.

مترجم: مریم رضائی حاجیده

منبع: https://www.toptal.com/designers/ux/dark-patterns